Του Βασίλη Λεκίδη – Υποψήφιου Δημοτικού Συμβούλου Πυλαίας – Χορτιάτη
Το ζήτημα της ενεργειακής αναβάθμισης των κτηρίων εδώ και πολλά χρόνια αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι στόχοι της Ευρώπης για τα επόμενα τουλάχιστον 20-30 χρόνια περιλαμβάνουν μια σειρά περιβαλλοντικούς στόχους που συναρτώνται ευθέως από την μείωση των εκπομπών CO2 και την εξοικονόμηση της ενέργειας.
Μια σημαντική παράμετρος για την εξοικονόμηση ενέργειας είναι και η ενεργειακή απόδοση των κτηρίων και η σταδιακή μετάβαση σε κτήρια με ενεργειακή αυτονομία. Η κοινότητα επενδύει σημαντικούς πόρους προς αυτή την κατεύθυνση και τα προγράμματα εξοικονομώ κατ οίκον έχουν προχωρήσει και πολλά κτήρια στην Ελλάδα απορροφούν πόρους για ενεργειακή αυτονομία. Η ενεργειακή πιστοποίηση του κτηρίου οδηγεί σε μια ενεργειακή κατηγορία χαμηλής έως υψηλής ενεργειακής αυτονομίας. Με την ενεργειακή επέμβαση ο στόχος παραμένει και είναι η αναβάθμιση της ενεργειακής αυτονομίας, από τη στάθμη Η στη στάθμη Α.
Η κλιματική αλλαγή σήμερα επηρεάζει ιδιαίτερα τις πόλεις, την χώρα μας, επειδή τα έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να είναι περισσότερο καταστρεπτικά σε πολύπλοκα αστικά περιβάλλοντα. Σφοδρά καιρικά φαινόμενα δεν είναι ασυνήθιστα στην χώρα μας, ισχυρές καταιγίδες, καταρρακτώδεις βροχές, πλημμύρες, ανεμοθύελλες, κεραυνοί, χαλαζοπτώσεις καθώς και εποχιακά φαινόμενα όπως χιονοθύελλες, παγετός και ομίχλη. Μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές σε υποδομές, κτίρια και περιουσίες, σοβαρά προσωρινά προβλήματα αλλά και τραυματισμούς και ανθρώπινες απώλειες. Επομένως λόγω και της κλιματικής κρίσης η ενεργειακή αναβάθμιση είναι αναγκαία.
Αντίστοιχα λοιπόν μπορεί να γίνει και με την σεισμική αναβάθμιση. Αυτό μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως μερική αντισεισμική αναβάθμιση, για πρόσθετη οικονομία. Αυτή η πολιτική είναι σωστή για όλες τις χώρες της Ευρώπης εκτός από τις χώρες που δοκιμάζονται από ισχυρούς σεισμούς οι οποίοι καταπονούν έντονα το σκελετό , φέροντα οργανισμό των κτηρίων, προκαλώντας σημαντικές βλάβες αστοχίες και σημαντικές καταρρεύσεις .
Είναι πιστεύουμε εύλογη η ένσταση αν έχει κάποιο νόημα σε χώρες με υψηλή σεισμικότητα να επενδύονται σημαντικά ποσά στην βελτίωση του κελύφους των κτηρίων αδιαφορώντας για την κατάσταση του φέροντος οργανισμού των κτηρίων αυτών. Είναι στατιστικά βέβαιο ότι πολλές από τις επιφανειακές επεμβάσεις και επενδύσεις θα σωριαστούν κάτω στον επόμενο σεισμό.
Πρόσφατο παράδειγμα το Αρκαλοχώρι στην Κρήτη όπου πολλές κατοικίες με ενεργειακή αυτονομία και πρόσφατη ενεργειακή αναβάθμιση έχασαν την ευστάθεια τους από τις ισχυρές σεισμικές δονήσεις και έτσι πήγε χαμένη η ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών σε αυτή την περιοχή. Το ίδιο συνέβη και σε πολλές άλλες περιοχές (Σάμος, Κεφαλονιά, Λέσβος, Κρήτη, Τύρναβος, Ελασσόνα ) με το συγκεκριμένο ζήτημα.
Σε χώρες με υψηλή σεισμικότητα όπως η Ιταλία έχει γίνει ήδη σοβαρή προσπάθεια να συνδυαστεί η ανάγκη της ενεργειακής με την σεισμική αναβάθμιση των κτηρίων. Έχει καταγραφεί η σεισμική διακινδύνευση σε κάθε περιοχή και υπάρχει μεθοδολογία αποτίμησης και βαθμονόμησης της σεισμικής διακινδύνευσης κάθε κτηρίου , ανάλογη με την ενεργειακή του βαθμονόμηση. Η βαθμονόμηση της τρωτότητας είναι το βασικό εργαλείο χάραξης μιας εθνικής πολιτικής σεισμικής αναβάθμισης.
Στον ΟΑΣΠ μέσα στο έτος 2019 συστάθηκε μια επιστημονική επιτροπή με σκοπό την ετοιμασία μεθοδολογίας και υλικού για τη σεισμική αναβάθμιση των κατασκευών καθώς επίσης και την ετοιμασία ενός ολοκληρωμένου προγράμματος προσεισμικού Ελέγχου και βαθμονόμησης των υφιστάμενων κτιρίων, αξιοποιώντας τα δεδομένα, την επιστημονική γνώση και την εμπειρία που έχουν συγκεντρωθεί στον ΟΑΣΠ και στον ευρύτερο επιστημονικό και τεχνικό κόσμο στην Ελλάδα και διεθνώς.
Ανάλογη προσπάθεια έγινε από το ΤΕΕ πριν αρκετά χρόνια (2002-2005 )με το πρόγραμμα ΕΠΑΝΤΥΚ δηλαδή το Εθνικό Πρόγραμμα Αντισεισμικής Ενίσχυσης Υφισταμένων Κατασκευών. Το πολύτιμο υλικό που συγκεντρώθηκε για την τρωτότητα των υφισταμένων κατασκευών στον Ελληνικό χώρο παραμένει σε μεγάλο βαθμό έκτοτε αναξιοποίητο.
Όμως η προσπάθεια για τη θωράκιση των υφισταμένων κατασκευών, πρέπει να έχει συνέχεια, κάτι που είναι τελείως απαραίτητο ιδιαίτερα για τις παλιότερες κατασκευές, οι οποίες έχουν κατασκευασθεί με δυσμενέστερες συνθήκες ποιότητας υλικών, μελέτης, επίβλεψης και σχετικών κανονισμών. Η Πολιτεία από τη πλευρά της, με τη θέσπιση νέων σύγχρονων κανονισμών, μεριμνά για την αντισεισμική θωράκιση των νεοαναγειρόμενων κατασκευών (που αποτελούν το 1.5% του δομικού πλούτου). Όμως είναι σήμερα πλέον επιτακτική η ανάγκη να γίνει επέκταση και προς την πλευρά θωράκισης και των υφιστάμενων κτιρίων και ιδιαίτερα των σχολείων, τα οποία ως γνωστόν στεγάζουν τα παιδιά μας και πρέπει να λειτουργούν μετά από ένα ισχυρό σεισμό.
Η τελική φάση του προγράμματος ΕΠΑΝΤΥΚ θα πρέπει να κινητοποιήσει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς των γεωγραφικών Περιφερειών της χώρας και να δώσει τελικά το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από τον υπολογισμό της τρωτότητας και διακινδύνευσης της κάθε περιοχής εφαρμογής με μεγαλύτερη ακρίβεια. Τούτο θα επιτευχθεί με την εκτίμηση των αντιστοίχων μεγεθών σε ευρύτερα σύνολα κτιρίων ή και σε ευρύτερες περιοχές.. Αυτά τα αποτελέσματα, δηλαδή τα σενάρια διακινδύνευσης, θα είναι το βασικό εργαλείο για την χάραξη εθνικής και τοπικής πολιτικής για την επίλυση όλων των προβλημάτων που υπόκεινται του τελικού σκοπού της Αντισεισμικής Ενίσχυσης Υφισταμένων Κτιρίων.
Είναι αυτονόητο ότι δεν μπορεί να υπάρξει αειφόρα πολιτική για την αναβάθμιση του υφιστάμενου δομικού πλούτου, χωρίς να εξασφαλίζεται η δομική ασφάλεια των κατασκευών.
Θα πρέπει να επεξεργαστούμε μια πολιτική για την σεισμική αναβάθμιση του δομικού πλούτου της χώρας παράλληλα με την ευρύτερη αειφορική περιβαλλοντική αναβάθμιση προσεγγίζοντας με ολιστικό τρόπο το πρόβλημα της βελτίωσης των επιδόσεων του δομημένου περιβάλλοντος. Η πολιτική αυτή απαιτεί συλλογική προσπάθεια και διακλαδική προσέγγιση.
Είναι ανάγκη να αναληφθούν πρωτοβουλίες και να γίνουν ενέργειες για την Νομοθετική ρύθμιση του ζητήματος ενίσχυσης υφισταμένων κατασκευών.
Πρώτο βήμα είναι η καλλιέργεια της ανάγκης για σεισμική αναβάθμιση των υπαρχόντων κτηρίων ανάλογα με τον βαθμό τρωτότητας τους. Η αναβάθμιση αυτή λογικά προηγείται της ενεργειακής αναβάθμισης και θα έπρεπε να υπάρχουν κίνητρα γι’ αυτό. Επίσης πρέπει να γίνεται και αναλυτικός στατικός έλεγχος των αυθαιρέτων και να δοθούν κίνητρα.
Να γίνει υποχρεωτική η σεισμική αναβάθμιση σε πρώτη φάση για τα στρατηγικού χαρακτήρα δημόσια κτήρια (σχολική αίθουσα) και να προηγείται στις περιπτώσεις που προγραμματίζονται σε αυτά επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας. (αλλαγές διαμερισμάτωσης κλπ).
Να καθιερωθεί ένα είδος πιστοποιητικού δομικής τρωτότητας για τα αυθαίρετα αντίστοιχο με το δελτίο Προσεισμικού έλεγχου για τα κτήρια, ανεξάρτητο από την διαδικασία νομιμοποίησης των αυθαιρέτων, ώστε να αφορά όλα τα κτήρια. Αυτό θα μπορούσε να συσχετιστεί με την ηλεκτρονική ταυτότητα του κτηρίου όπως καθιερώθηκε στον πρόσφατο νόμο για τον Έλεγχο και Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος.
Η υποχρέωση εκτέλεσης των εργασιών ενίσχυσης που θα προκύψουν σε περίπτωση στατικής ανεπάρκειας εντός τριετίας όπως προβλέπεται στο Νόμο των αυθαιρέτων για να είναι οικονομικά εφικτή απαιτεί μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής στόχων αναβάθμισης από τον σημερινό ελάχιστο στόχο του ΚΑΝ.ΕΠΕ. Σε κάθε περίπτωση εφ’ όσον ο κύριος ενός κτηρίου προκρίνει την σεισμική παράλληλα με την ενεργειακή αναβάθμιση του ακινήτου του να είναι και οι εργασίες ενίσχυσης επιλέξιμες επίσης για την όποια κρατική-κοινοτική συμβολή. Στον δήμο μας η ανάγκη για ενεργειακή αναβάθμιση των σχολικών αιθουσών είναι αναγκαίο να συσχετίζεται με την σεισμική αναβάθμιση.
Βασίλειος Λεκίδης
Δρ. πολιτικός Μηχανικός
Υπ. Δημοτικός σύμβουλος
Ορμη οραμα ομαδα.
Δημοσιεύτηκε στο ειδησιογραφικό portal:The Opinion