Ένα νέο μοντέλο για την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση, για τους Δήμους της χώρας, επιχειρεί να προωθήσει η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα του ετήσιου τακτικού συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο και συμμετείχα ως μέλος της Γενικής Συνέλευσης της ΚΕΔΕ.
Στόχος των αυτοδιοικητικών όλων των Δήμων της Ελλάδας είναι να αναβαθμιστεί ο ρόλος της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, με το μάτι στο μέλλον, στην Τοπική Διακυβέρνηση. Πλήρης αυτοτέλεια, με τους αναλογούντες πόρους, μέσα και προσωπικό, ουσιαστική πλέον αποκέντρωση, αναβάθμιση του θεσμικού και λειτουργικού ρόλου των Δήμων και ξεκάθαρες αρμοδιότητες, ώστε αυτοί να είναι αποτελεσματικοί. Και κυρίως έμφαση στις διαδημοτικές συνεργασίες, προκειμένου να αξιοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και η στοχοθεσία μας να μην είναι διαφορετική από εκείνη της σύγχρονης ευρωπαϊκής αυτοδιοίκησης. Να μπορέσουμε κι εμείς να μετατρέψουμε τους Δήμους μας σε σύγχρονους, πράσινους, ψηφιακούς, βιώσιμους και ανθρώπινους, συμβαδίζοντας με τις προτεραιότητες της ΕΕ.
Τι απαιτούν όλοι αυτοί οι στόχοι; Μια νέα μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση. Μια μεταρρύθμιση που θα αντιμετωπίζει τις στρεβλώσεις του “Καλλικράτη” και θα κάνει το επόμενο βήμα για την Τοπική Διακυβέρνηση. Κανείς δεν ξέρει καλύτερα τα ζητήματα του τόπου του από τον Δήμαρχο και τον Δημοτικό Σύμβουλο. Τουλάχιστον έτσι πρέπει να είναι. Ώρα να αποδείξουμε ότι είναι και τα παράπονα των πολιτών να πηγαίνουν δικαίως στον Δήμαρχο κι όχι να πετάει ο ένας διοικητικός θεσμός στον άλλο το μπαλάκι των ευθυνών και την προοπτική επίλυσης των τοπικών ζητημάτων.
Βασική προϋπόθεση για να κάνουμε το επόμενο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση είναι η πολιτική βούληση κι από την πλευρά της κεντρικής Πολιτείας κι από την πλευρά των Δήμων, αλλά και οι πόροι.
Ένα μείζον ζήτημα ως κατάλοιπο των στρεβλώσεων του “Καλλικράτη” είναι η ανομοιογένεια των Δήμων. Στη Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης έχουμε πλείστα όσα παραδείγματα δυσλειτουργιών λόγω αυτής της ανομοιογένειας. Ειδικά στους Δήμους εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος, όπως της Πυλαίας – Χορτιάτη, του Λαγκαδά και του Ωραιοκάστρου. Θα ήταν λογική μια επαναχάραξη των ορίων; Αυτό είναι αντικείμενο μιας σοβαρής μελέτης, προκειμένου να προκύψουν τυχόν νέα όρια, τα οποία θα έχουν ως αποτέλεσμα έναν καλύτερο διαχωρισμό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει οι αυτοδιοικητικοί να ασχοληθούν σοβαρά με το αντικείμενο και να μην το αντιμετωπίζουν ψηφοθηρικά ή αμιγώς οικονομικά, αλλά αντικειμενικά και με βάση τα κοινωνικά, λειτουργικά, γεωμορφολογικά κ.ά. χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Προβληματισμός, που δυστυχώς δεν εξελίχθηκε και είναι αναγκαίο να προχωρήσει, όταν θέλουμε να μιλάμε για μεταρρύθμιση, για έναν νέο νόμο για την Αυτοδιοίκηση, για λύση στα ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας των Δήμων, προκειμένου να παρέχουν ακόμη καλύτερες υπηρεσίες στους πολίτες.
Απαιτείται ένα νέο, διαφανές και βιώσιμο μοντέλο κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων, κυρίως για την ισότιμη αντιμετώπιση των Δήμων, που έχουν ίδια χαρακτηριστικά, αλλά και για τη διασφάλιση των αναγκαίων πόρων για τη λειτουργία των δημοτικών υπηρεσιών. Η ΚΕΔΕ προτείνει λογικά το νέο αυτό μοντέλο να εφαρμοστεί από τις νέες διοικήσεις των Δήμων, που θα προκύψουν από τις εκλογές του Οκτωβρίου του 2023, για να γίνει μια νέα αρχή για την οικονομική λειτουργία της Αυτοδιοίκησης και να γίνει μια αναλογικότερη κατανομή των πόρων, ώστε να μην υπάρχουν ανισότητες και οι προτεραιότητες κάθε διοίκησης να μην εξαιρούν τομείς της πολιτικής, που απασχολούν τις τοπικές κοινωνίες και αποτελούν κρίσιμο μέγεθος για να κατανοήσουν όλοι οι πολίτες τη σπουδαιότητα και την εγγύτητα των δημοτικών αρχών στην καθημερινότητά τους.
Ξεπερνώ τα θεσμικά και λειτουργικά ζητήματα που θέτει στο κείμενο συμπερασμάτων της η ΚΕΔΕ, το κεντρικό όργανο όλων των αυτοδιοικητικών, διότι είναι θέματα που δεν έχουν άμεσο αντίκτυπο στους πολίτες.
Θα μείνω όμως στα ζητήματα εκείνα που έχουν άμεσο αντίκτυπο στην κοινωνία και αφορούν στις υποχρεώσεις των Δήμων, με σημαντικότερη αυτή της παροχής καλύτερων υπηρεσιών προς τους πολίτες, τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της καθημερινότητας, την επίλυση χρόνιων προβλημάτων και την αποτελεσματικότητα για τη δημιουργία ενός αστικού και φυσικού περιβάλλοντος, που θα σέβεται τον κάτοικο και τον επισκέπτη. Τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε για να κάνουμε τις πόλεις και τα χωριά μας, πιο ελκυστικά, πιο βιώσιμα, πιο ζωντανά, πιο ανθρώπινα.
Βάση γι’ αυτό είναι να υπάρχουν όσο το δυνατόν λιγότερες αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων ανάμεσα στις διάφορες βαθμίδες της διοίκησης. Να υπάρχουν ξεκάθαρες αρμοδιότητες για τους Δήμους, που να υποστηρίζονται όμως από τους αναλογούντες πόρους και προσωπικό.
Για παράδειγμα δόθηκε η ευθύνη στους Δήμους για τα σχολεία. Όμως ποιος κατασκευάζει σχολεία και ποιος τα λειτουργεί; Οι Δήμοι; Μόνον κατ’ επίφαση…
Οφείλουν οι Δήμοι να προωθήσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με θολή χρηματοδότηση των δημοτικών ενεργειακών κοινοτήτων;
Έχουν το κατάλληλο προσωπικό οι Δήμοι για να ανταποκριθούν στις αρμοδιότητές τους; Προφανώς και όχι, καθώς αφενός μειώθηκαν τα τελευταία χρόνια οι πόροι, αφετέρου η υποστελέχωση πλήττει κάθε υπηρεσία.
Οι “έξυπνες πόλεις” θα μείνουν ένας απλός τίτλος όταν διεκδικούμε να είμαστε μέρος της ψηφιακής μετάβασης;
Η κυκλική οικονομία, στην αλυσίδα της οποίας ο πλέον κρίσιμος κρίκος είναι ο Δήμος, θα αποτελεί μόνο θέμα συζήτησης κι ακόμη θα παλεύουν οι Δήμοι για την ανακύκλωση, για την – σε πολλές περιπτώσεις – “τριτοκοσμική” διαχείριση των αποβλήτων τους;
Θα συνεχίσουν να υποχρεώνονται οι Δήμοι σε… αφωνία για τα σημαντικά ζητήματα των δημοτών, που έχουν να κάνουν με την Παιδεία, την Υγεία, την Πολιτική Προστασία και την Κοινωνική Πρόνοια και κάπου στις… λεπτομέρειες να έχουν μια υποτυπώδη εμπλοκή για λόγους επικοινωνιακούς κι όχι ουσιαστικούς;
Θα συνεχίσουν οι Δήμοι να λαμβάνουν επουσιώδεις χρηματοδοτήσεις για μείζονα ζητήματα, όπως της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης; Πόρους που διατίθενται για αναγκαίους εξοπλισμούς και ενίσχυση των υφιστάμενων δομών, αλλά δεν διατίθενται για ουσιαστικές πολιτικές;
Οι δημοτικές επιχειρήσεις θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν στο θολό τοπίο το οποίο σήμερα ισχύει, με αποτέλεσμα την “ομηρία” εργαζομένων, την ανασφάλεια, το άδηλο μέλλον, τις αλχημείες για την εξεύρεση πόρων και για την κάλυψη κάθε οικονομικής “τρύπας”, που δημιουργείται κάθε φορά;
Θα συνεχίσουν οι Δήμαρχοι να… επαιτούν για την κάλυψη αυτονόητων αναγκών ή θα δημιουργήσουμε οικονομικά υγιείς Δήμους, που θα κάνουν σοβαρούς προϋπολογισμούς, ορθολογική διαχείριση των πόρων τους και θα λογοδοτούν, μέσα από έλεγχο των πεπραγμένων και των αποτελεσμάτων που παράγουν;
Θα συνεχίσουν οι Δήμοι να λειτουργούν οικονομικά χωρίς σύνεση, με δανεισμούς και ευνοϊκές ρυθμίσεις ή με την απειλή των κυρώσεων για τα υπέρογκα χρέη που συσσωρεύουν; Και τελικά το μάρμαρο ποιος το πληρώνει; Οι δημοτικές αρχές ή ο πολίτης;
Θα συνεχίσουμε να ομνύουμε στο όνομα των αιολικών πάρκων και να μην μπορούμε να αποφασίσουμε πού θα στηθούν ανεμογεννήτριες;
Θα συνεχίσει η Δημοτική Αστυνομία να είναι μια υπηρεσία χωρίς προσωπικό, χωρίς δυνατότητες παρέμβασης στην ασφάλεια των πολιτών, χωρίς μέσα και με δεμένα τα χέρια;
Οι ερωτήσεις αυτές είναι στο σύνολό τους ρητορικές. Τις καταθέτω για να καταδείξω ότι το σημερινό μοντέλο λειτουργίας των Δήμων είναι προβληματικό.
Για τον εκλογικό νόμο και την κυβερνησιμότητα των Δήμων έχω λάβει σαφή θέση υπέρ του νέου νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών, που αντικαθιστά το μοντέλο της απλής αναλογικής, το οποίο δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε.
Η επόμενη μέρα των Δήμων απαιτεί μια γενναία μεταρρύθμιση, που θα ασχοληθεί με όλα τα ζητήματα της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, θα δίνει ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες απαντήσεις και θα έχει ως στόχο, ως όραμα, ως προοπτική την Τοπική Διακυβέρνηση. Για να έχουν την τύχη του τόπου τους οι πολίτες στα χέρια τους πραγματικά κι όχι στα λόγια.
Δημοσιεύτηκε στο ειδησιογραφικό portal myOta.gr